GEVELSTENEN

Gevelstenen werden veelal gebruikt als “huisteken”, omdat er nog geen huisnummering bestond. Veel van de in Kampen aanwezige gevelstenen zijn zoals oorspronkelijk bedoeld in verschillende kleuren beschilderd. Veel gevelstenen hadden betrekking op het beroep van de bewoner van het pand. Zo kon bijvoorbeeld een smit een aambeeld laten afbeelden zoals in de Voorstraat en Bovennieuwstraat is te zien. Wilde men zich onderscheiden van een collega die een gevelsteen had met vrijwel dezelfde afbeelding dan voegde men iets toe, bijvoorbeeld een kroon. We spreken dan van een concurrerende gevelsteen. Zo hadden we in de Broederweg de Gekroonde Krakeling. Andere vormen van gevelstenen zijn stenen met daarin slechts een jaartal of een naam. Bij die eerste categorie gaat het dan vaak om het jaar dat het pand, of een deel ervan, is opgeleverd of gerestaureerd. Ook vinden we in Kampen nog enkele gevelstenen die verwijzen naar de naam van het pand.

Bovennieuwstraat 67

Gevelsteen uit 1786 (hamer, aambeeld, sleutel, slot)

Bovennieuwstraat 100

Sint-Joris en de draak.

Bovennieuwstraat 108

Pand aan de Bovennieuwstraat nr. 108 op de hoek met de Sint Jacobsstraat. De gevelsteen heeft al een lange geschiedenis achter de rug en verwijst naar het echtpaar Egbert Toe Boecop, schepen van Kampen, en Mechtelt van Lichtenberg, de bekende kunstenares. Mogelijk dat de gevelsteen stamt uit de tijd van hun huwelijk, ergens tussen 1546 en 1549.

Broederstraat 25

Adam en Eva in het Paradijs.

Broederweg 9

Aan de gevel van Broederweg 9 bevinden zich drie prachtige gevelstenen. Onder het pinakeltje in de top een portret van een weldoorvoede man. Misschien de eerste eigenaar van het pand. Op de eerste verdieping links een beeld van Bachus, de god van de wijn en rechts een afbeelding Ceres, de godin van de landbouw. Op de steen in het midden stond volgens een tekening uit 1905 een krakeling met een kroon erboven met aan weerszijden 16 – 30, duidend op de naam van het pand ‘In de Gekroonde Krakeling”. In 2016 is de al jaren lege plek voorzien van de huidige gevelsteen naar ontwerp van de eigenaar.

Buitennieuwstraat 11

Voormalige brandweergarage in de Buitennieuwstraat op nr. 11-15, boven waar zich eerst de toegangsdeuren bevonden een gevelsteen met de tekst: NIL VIGILIBUS ARDUUM, (vertaald: geen gevaar met wachters).

Buitennieuwstraat 23

Op de gevelsteen staat S’MENSCHEN LEVEN IN DESZ TIT IS GESTADIG NIET DAN STRIDT – vrij vertaald: ’s mens leven is in deze tijd één grote strijd’ – en het jaartal 1624. Het is mogelijk dat deze tekst verband houdt met de vanaf het najaar van 1623 heersende pestepidemie in Kampen, die zeker tot en met 1627 doorzette.

Buitennieuwstraat 62

Bethlehemvergadering aan de Buiten Nieuwstraat. De bovenste gevelsteen heeft een afbeelding van de aanbidding der herders, eronder een gevelsteen met de woorden in Bethlehem 1631. aan de achterzijde van het gebouw bevind zich een derde gevelsteen voorstellende een Kersttafreel.

Buitennieuwstraat 103

Dit pand is in 1928 gebouwd als pakhuis met op de bovenverdieping een sigarenfabriek. De gevelsteen is door de Stichting Stadsherstel Kampen laten maken in 2003 door beeldhouwer Hans ’t Mannetje en draagt de naam ‘Segarenpetreuntien’, een naam die verwijst naar de voormalige bestemming van het pand.

Burgwal 28

Gevelstenen in de voormalig Nutsspaarbank. Na het realiseren van het nieuwe bankgebouw op de Burgwal 43 in de jaren-20 waren van deze gevelsteen de letters verwijderd. In 2017 is in opdracht van het SNS Historisch Centrum de naam opnieuw zichtbaar gemaakt doormiddel van het verder verdiepen van de omgeving van de letters op de gevelsteen.

Burgwal 43

Gevelsteen die oorspronkelijk boven de ingang van het nieuwe bijkantoor (1951) van de Nutsspaarbank Kampen in Emmeloord was aangebracht, het gebouw was een ontwerp van architect Wim Koers. Na jaren opslag in de tuin van het SNS Historisch Centrum is de gevelsteen in 2015 herplaatst in de nieuwe scheidingsmuur met het nieuwgebouwde Margareta.

Burgwal 121

Op de hoek van de Burgwal 121 met de Schapensteeg bevindt zich de gevelsteen “De Zalm”. Deze gevelsteen dateert uit 1677. Op de steen staat vermeld: ALS GODT BEHAGT BETER BENIT ALS BEKLAGT 1677.

Engelenbergplantsoen 3

Gevelsteen in de linker vleugel van het (voormalig) ziekenhuis ‘Stichting Engelenberg’ wat in 1911-1916 is gebouwd naar ontwerp van W. Kromhout (1864-1940), Dit ziekenhuis in Kampen is het enig overgeblevene van de drie die Kromhout tussen 1907 en 1916 in Nederland ontwierp, en die alle vanuit een functionalistisch uitgangspunt opgezet zijn. Bij de uitvoering werd Kromhout bijgestaan door de gemeente-architect Vidal de St. Germain.

Geerstraat 33

Deze gevelsteen dateert uit 1795. Op de steen staat vermeld: ALS GODT BEHAGT BETER BENIT ALS BEKLAGT 1795. van latere datum maar met dezelfde tekst als de gevelsteen aan de Burgwal.

Graafschap 17

Gevelsteen van klokkengieter Henrick Vestrinck De gevelsteen met de vergulde klok en de jaartalsteen 1649 is afkomstig van de klokkengieterij van Henrick Vestrinck. Op de klok zijn de initialen H/V te herkennen. Het woonhuis en de werkplaats van deze laatste Kamper klokken- en geschutsgieter, werkzaam tussen 1645 en 1653, bevonden zich ter plekke van dit pand. Bij de bouw van de huidige gevel in 1942, werden gevel- en jaartalsteen uit de oude gevel verwijderd.

Groenestraat 152

In het pand aan de Groenestraat 152 in Kampen bevindt zich een oude gevelsteen. Het gaat om een gevelsteen uit 1627. In 2015 is deze gevelsteen naar een kleurenonderzoek gerestaureerd en in de oorspronkelijke kleuren teruggebracht.

IJsselkade 86

Gevelsteen afkomstig van het voormalig tolhuisje uit 1830 aan de Kamperstraatweg ter hoogte van de kruising van de Jan Broerswegje, na de afbraak van het tolhuisje is de gevelsteen bewaard en op zijn huidige plek geplaatst.

Kalverhekkenweg 6

Gevelsteen voorstellende een scheepje op de golven, oorspronkelijk niet behorende bij dit pand.

Nieuwe Toren

Enkele gevelstenen aan de Nieuwe Toren, vanaf de Torenstraat het wapen van Kampen met leeuwen en riddershelm met daaronder het jaartal in Romeinse cijfers M.D.C.C.X.IV. Aan de Oudestraatzijde van de toren is een gevelsteen aangebracht met informatie over de bouw in 1649-1664 en restauratie in 1922-1924 van de toren. Ook aan de zijde van de Torenstraat is een gevelsteen aangebracht met de tekst RESTAUR: 1923.

Oudestraat 4

In het pand Oudestraat 4, waar tegenwoordig de Bed & Breakfast “de Zevenster” is gevestigd. Deze naam is gebaseerd op de gevelsteen: een grote zes puntige ster omringd door zes kleine. Het was in de eerste helft van de vorige eeuw in gebruik als een grutterij en kruidenierswinkel. Hierna werd het eigendom van de Theologische Hogeschool Kampen. Oorspronkelijk is het pand gebruikt als raadhuis waar de schepenen hun vergaderingen hielden. Het pand stond lang bekend als ” ’t Olde Raethuys”.

Oudestraat 119

Gevelsteen met het wapen van Kampen met aan beide zijden met leeuwen. De gevelsteen is bij de restauratie in 1939 aangebracht. Het Olde Vleyshuis aan de Oudestraat, ter hoogte van de Plantage was gedurende de middeleeuwen in gebruik als plaats waar het vee werd gekeurd en verhandeld.

Oudestraat 154

Twee ongebruikelijk geplaatste gevelstenen die zijn herplaatst na het moderniseren van de voorgevel, voorstellend een zon met een krans eromheen en het hoofd van een bebaarde man. Oorspronkelijk had dit pand een middeleeuwse klokgevel en was de gevelsteen met zon geplaatst boven een raam op de begane grond, de onderste ronding kwam overeen met een bakstenen sierboog boven de ramen en deur. De kop bevond zich boven het middelste raam op de eerste etage ook weer ingemetseld in een bakstenen sierboog.

Venestraat 24

Vanaf 1852 sierde een gevelsteen met het opschrift EVM 5-9-1852 aan het huis Venestraat nummer 23 (EVM staat voor Egbert Van Marle). De gevelsteen is bij de verhuizing van de Van Marle’s in 1963 naar de overkant geplaatst in de gevel van nummer 24.

Vloeddijk 1

Gevelsteen in het voormalige Pesthuis 1538 met afbeelding van Christus’ val onder het Kruis kruisdragende Christus met op de achtergrond Jeruzalem en “Herbouwd 1793”.

Vloeddijk 3

Gevelsteen met het opschrift IDVH – DAIT  RR 1835

Vloeddijk 40

Gevelsteen aan het voormalige pand van de PTT, Vrouw zwevend tussen de geluidsgolven (1955) door kunstenaar C.E. Schouten-Van Raad.

Voorstraat 16

In aanleg wellicht nog 17e-eeuws woonhuis annex (hoef)smederij met 19e-eeuws uiterlijk, gevelsteen met het jaartal 1768 op een aambeeld met sleutel en paardenhoef. pand nog steeds in gebruik als smederij- en hoepelmakerij-inventaris.

Voorstraat 92

Twee originele gevelstenen (Anno 1753) die de bouw van het pand aangeven. Boven de vensters van de verdieping restanten van ontlastingsbogen met muurankers, gedeeltelijk gedekt door een 19e eeuwse kroonlijst.

Voorstraat 116

Pand met drie gevelstenen. Op de buitenzijden staat links Herbouwd en rechts 1674, in het midden een gevelsteen met een Eikelboom.

GALERIE FOTOKAMPEN